การบันทึกแบบแอนะล็อก (Analog): แถบแม่เหล็ก (Magnetic Tape)

November 11, 2568

นที ศรีนะ

ตัวอย่างสื่อ: เทปวิดีโอ VHS, Betamax, Video8/Hi8 ฯลฯ

หลักการทำงาน

สัญญาณภาพแอนะล็อก (วีดีโอคอมโพสิต) ถูกแปลงเป็น “สนามแม่เหล็กแปรผัน” แล้วบันทึกลงบนผงแม่เหล็ก (oxide) ที่เคลือบบนฟิล์มพลาสติกของเทป
หัววิดีโอ (Video Head) ติดอยู่บน ดรัมหมุน (Head Drum) ที่หมุนความเร็วสูง (ประมาณ 1500–1800 รอบ/นาที ตามมาตรฐาน NTSC/PAL) ใช้เทคนิค Helical Scan: ทำให้ร่องสัญญาณภาพวางเฉียงเป็นเส้นทแยงบนผิวเทป → อ่าน/เขียนได้ที่อัตราข้อมูลสูงกว่าแบบเส้นตรง
แทร็กเสียงและคอนโทรล (Linear Audio & Control Track) อยู่ขอบล่างสุดเป็นแนวยาว:
- แทร็ก Control เก็บพัลส์ซิงก์เฟรม ช่วย “ล็อกจังหวะ” เวลาเล่นกลับ (Tracking)
- แทร็ก Linear Audio สำหรับเสียง (ในรุ่น HiFi จะมี AFM Hi-Fi แทรกบนร่องเฉียง ให้เสียงดีกว่า)

ภาพรวมการเคลื่อนที่: เทป “วิ่งช้า” ไปทางซ้าย-ขวา แต่หัววิดีโอหมุนเร็วมาก → ได้อัตราการเปลี่ยนแปลงสนามแม่เหล็กสูงพอสำหรับสัญญาณภาพ

โหมดความเร็ว (SP/LP/EP)

SP (Standard Play): คุณภาพดีที่สุด, เวลาเล่นสั้นสุด (เช่น ม้วน 180 นาที ตามฉลาก)
LP/EP (Long/Extended Play): ยืดเวลาเล่นด้วยการ “วิ่งเทปช้าลง” → ความหนาแน่นข้อมูลลดลง คุณภาพลดลง ง่ายต่อการสั่นจังหวะ (jitter)

ประเด็นด้านคุณภาพ/เทคนิค

Generation Loss: คัดลอกหลายต่อหลายครั้ง → เกิดสัญญาณรบกวน (noise), สีเพี้ยน, รายละเอียดลดลง (เพราะเป็นแอนะล็อก)
Time Base Error: การยืด-หดของเทป/มอเตอร์ไม่คงที่ → ภาพส่าย/บิด จำเป็นต้องมี TBC (Time Base Corrector) ในงานมืออาชีพ
ระบบสี/เฟรมเรต:
- PAL: 25 เฟรม/วินาที (50 fields) ความละเอียดแนวตั้ง ~ 576 lines
- NTSC: ~29.97 เฟรม/วินาที (59.94 fields) ความละเอียดแนวตั้ง ~ 480 lines

ข้อจำกัดและการดูแลรักษา

สึกหรอเชิงกายภาพ: เทปยืด, หลุดผง, ขึ้นรา ในสภาพชื้น
แม่เหล็กเสื่อม (Print-through): เกิดเสียง/เงาภาพซ้อนเบาๆ ในบางกรณี
การเก็บรักษา: เก็บในที่ แห้ง-เย็น-ไม่ชื้น, ไม่โดนแม่เหล็กแรงๆ, กรอม้วน (rewind) ก่อนเก็บช่วยกระจายแรงตึงให้สม่ำเสมอ

เกร็ด: S-VHS (Super VHS) เพิ่มแบนด์วิดท์สัญญาณ Luma → รายละเอียดภาพดีกว่า VHS ปกติ

2.2 การบันทึกแบบดิจิทัล: ออปติคัลดิสก์ (Optical Disc)

เปลี่ยนจาก “แม่เหล็ก” มาใช้ “แสงเลเซอร์” อ่าน/เขียน ข้อมูลดิจิทัล (0/1) บนผิวแผ่น

ก. VCD (Video CD)

มาตรฐาน: วิดีโอถูกบันทึกลง แผ่น CD-ROM (มาตรฐาน CD-ROM XA Mode 2 Form 2)
การบีบอัด (Codec/Bitrate):
- วิดีโอ MPEG-1 บิตเรต ~ 1.15 Mbps (CBR)
- เสียง MPEG-1 Layer II (MP2) บิตเรต 224 kbps (โดยทั่วไป)
ความละเอียดโดยประมาณ:
- PAL: 352×288 (25 fps)
- NTSC: 352×240 (~29.97 fps)
  → คุณภาพ ใกล้เทป VHS
ความจุ: ~ 74–80 นาที/แผ่น (ขึ้นกับความยาวและบิตเรตเสียง)
เลเซอร์ที่ใช้: อินฟราเรด 780 nm
ลักษณะสำคัญ: บีบอัดแบบ สูญเสีย (Lossy) แต่ดู “เนียนตา” ในระยะรับชมปกติ, เมนูเรียบง่าย

ข. DVD (Digital Versatile Disc)

พัฒนาเพื่อแก้ข้อจำกัด VCD: เพิ่มความจุและความละเอียด
การบีบอัด:
- วิดีโอ MPEG-2 บิตเรตผันแปรได้ สูงสุด ~ 9.8 Mbps (รวมระบบได้ราว 10.08 Mbps)
- เสียงรองรับ Dolby Digital (AC-3), DTS, PCM, (บางภูมิภาคใช้ MP2)
ความละเอียด:
- PAL SD: 720×576, 4:3 หรือ 16:9 anamorphic
- NTSC SD: 720×480
  → คุณภาพ สูงกว่า VCD มาก (ระดับ SD แท้)
โครงสร้างไฟล์: โฟลเดอร์ VIDEO_TS, ไฟล์ VOB/IFO/BUP (เมนู, แทร็กเสียง/ซับไตเติลหลายภาษา)
พื้นที่จัดเก็บ:
- Single Layer (DVD-5): 4.7 GB
- Dual Layer (DVD-9): 8.5 GB (มี “ชะงัก” สั้นๆ ตอนสลับเลเยอร์ในบางเครื่อง)
- (แบบสองหน้า: DVD-10, DVD-18 ในเชิงอุตสาหกรรม)
เหตุผลที่จุได้มากกว่า VCD:
1. ขนาดหลุม (pit) เล็กกว่า และ ร่องชิดกว่า
2. ใช้เลเซอร์ แดง 650 nm (สั้นกว่า CD → โฟกัสดีกว่า)
3. บันทึกหลายชั้น (Dual Layer) ด้านเดียวได้
คุณสมบัติพิเศษ: เมนู/ตอน/มุมกล้อง (multi-angle), ระบบโซน (Region Code), CSS Encryption (เชิงลิขสิทธิ์)

(ค) Blu-ray Disc (BD) และ Ultra HD Blu-ray (UHD-BD)

แนวคิดหลัก: พัฒนาต่อยอดจาก DVD โดยใช้ เลเซอร์สีน้ำเงิน-ม่วง 405 nm (สั้นกว่า DVD 650 nm มาก) ทำให้โฟกัสจุดเล็กกว่า ร่องข้อมูลชิดกว่า จุข้อมูลได้มากและอ่าน/เขียนได้เร็วขึ้น

สเปกสำคัญ

ความละเอียดวิดีโอ:
- Blu-ray (BD) ปกติ: Full HD 1080p (สูงสุด 60 fps)
- Ultra HD Blu-ray (UHD-BD): 4K 2160p และรองรับ HDR (HDR10 เป็นมาตรฐาน; บางแผ่น/เครื่องรองรับ Dolby Vision, HDR10+)
ตัวบีบอัดวิดีโอ (Codec):
- BD (1080p): MPEG-2 (ยุคแรก), H.264/AVC, VC-1
- UHD-BD (4K): H.265/HEVC (บังคับใช้)
เสียงความละเอียดสูง (Lossless Audio): Dolby TrueHD, DTS-HD Master Audio (7.1ch), และบิตสตรีม Atmos/DTS:X ได้เมื่อใช้ตัวรับ AV ที่รองรับ
โครงสร้างไฟล์/โฟลเดอร์: BDMV (ไฟล์ .m2ts), เมนูแบบ BD-Java
ระบบป้องกันลิขสิทธิ์: AACS (รุ่นใหม่ AACS 2.0 สำหรับ UHD-BD)
Region Code:
- BD 1080p: A / B / C (แบ่งตามภูมิภาค)
- UHD-BD 4K: โดยทั่วไป Region-free (ไม่ล็อกโซน)
อินเทอร์เฟซภาพ/เสียง: ใช้ HDMI (แนะนำสาย/อุปกรณ์ที่รองรับ HDCP 2.2 สำหรับ 4K HDR)

ความจุแผ่น

BD-SL (Single Layer): 25 GB
BD-DL (Dual Layer): 50 GB
BD-XL: 100 GB (Triple-Layer) / 128 GB (Quad-Layer) — พบในสื่อบันทึกข้อมูลและบางแผ่นหนังความยาวมาก
UHD-BD: ใช้ดีสก์ 66 GB (DL) หรือ 100 GB (TL) เป็นหลัก

บิตเรตโดยประมาณ

BD 1080p: วิดีโอได้สูง ~40 Mbps (รวมระบบ ~54 Mbps)
UHD-BD 4K: วิดีโอได้สูง ~82 Mbps (รวมระบบได้ถึง ~128 Mbps)

บิตเรตสูง + การบีบอัดสมัยใหม่ → รายละเอียดภาพ/สี และแบนด์วิดท์เสียงดีกว่าสตรีมมิงทั่วไปอย่างชัดเจน (ขึ้นกับบริการ/แพ็กเกจสตรีม)

จุดเด่นเชิงใช้งาน

ภาพ คม/รายละเอียดสูง, แกรเดียนต์เรียบกว่า, สีลึก (รองรับ BT.2020 สำหรับ 4K HDR)
เสียง Lossless เต็มรูปแบบสำหรับโรงภาพยนตร์ในบ้าน
เมนู/ฟีเจอร์อินเทอร์แอกทีฟ (BD-J), ซับไตเติลหลายภาษา

หมายเหตุในงานปฏิบัติ

เครื่องเล่น Blu-ray ส่วนใหญ่ อ่าน DVD/CD ได้ด้วย (ย้อนกลับได้)
ทีวี/โปรเจกเตอร์ 4K + สาย HDMI คุณภาพดี (รองรับ HDCP 2.2/2.3) จะดึงศักยภาพของ UHD-BD ออกมาได้เต็มที่
หลังปี 2013 เป็นต้นมา ผู้ผลิตส่วนใหญ่ ตัดพอร์ตอนาล็อก (Component/Composite) ออกจากเครื่องเล่น Blu-ray → ใช้ HDMI เท่านั้น

ตารางสรุป: VCD vs DVD vs Blu-ray

คุณสมบัติ	VCD	DVD	Blu-ray / UHD-BD
เลเซอร์อ่าน	IR 780 nm	Red 650 nm	Blue-violet 405 nm
ความละเอียดสูงสุด	~352×288 (PAL)	720×576 (PAL) (SD)	1080p (BD) / 4K 2160p + HDR (UHD-BD)
วิดีโอ Codec	MPEG-1	MPEG-2	AVC/H.264, VC-1 (BD), HEVC/H.265 (UHD-BD)
ระบบเสียง	MP2	AC-3/DTS/PCM	Dolby TrueHD, DTS-HD MA, Atmos/DTS:X
ความจุต่อแผ่น	~800 MB (74–80 นาที)	4.7 GB (SL) / 8.5 GB (DL)	25 GB (SL) / 50 GB (DL) / 66–100 GB (UHD-BD)
อินเทอร์เฟซ	AV (Composite)	AV/Component/HDMI (รุ่นหลัง)	HDMI เท่านั้น (แนะนำ HDCP 2.2 สำหรับ 4K)
โซน/Region	ไม่มี	มี (Region/Area code)	BD: A/B/C, UHD-BD: ส่วนใหญ่ Region-free

เกร็ดเทียบชั้น: Blu-ray ใช้เลเซอร์ ม่วง 405 nm หลุมเล็กลงอีก จุ 25–50 GB ต่อแผ่น เหมาะกับ Full HD/4K (สำหรับเกริ่นเปรียบเทียบเท่านั้น)

ตารางสรุป VCD vs DVD

คุณสมบัติ	VCD	DVD
มาตรฐานบีบอัดวิดีโอ	MPEG-1	MPEG-2
ความละเอียด (PAL)	~352×288	720×576 (SD)
เสียง	MP2 ~224 kbps	AC-3/DTS/PCM/MP2
ความจุ	~800 MB (74–80 นาที)	4.7 GB (SL) / 8.5 GB (DL)
เลเซอร์อ่าน	IR 780 nm	Red 650 nm
เมนู/ซับไตเติลหลายภาษา	จำกัด	รองรับครบ

2.3 เครื่องเล่นสื่อ (Media Player) – จุดเริ่มต้นของยุค “ไฟล์”

2.3.1 แนวคิดพื้นฐาน

เปลี่ยนจาก “เล่นแผ่น” → มาเป็น เล่นไฟล์ โดยตรง (จาก USB, SD Card, หรือเครือข่าย)
หัวใจ = 1) Container (กล่องไฟล์) เช่น .MP4 .MKV .AVI .MOV และ 2) Codec (ภาษาบีบอัด) เช่น H.264/AVC, H.265/HEVC, VP9, AV1, เสียง AAC, MP3, AC-3, E-AC-3, DTS, TrueHD
กฎทอง: นามสกุลเล่นได้ ≠ เล่นได้จริง → ต้องดูว่าเครื่องรองรับ Codec ที่ถูกบีบอัดไว้หรือไม่

2.3.2 อินพุต/เอาต์พุตที่พบบ่อย

อินพุตสื่อ

USB: แฟลชไดรฟ์/ฮาร์ดดิสก์พกพา
SD Card: (บางรุ่น)
เครือข่าย: ผ่าน LAN/Wi-Fi เล่นไฟล์จาก NAS/PC หรือสตรีมมิงแอป (YouTube ฯลฯ)

เอาต์พุตภาพ/เสียง

HDMI: สายเดียวได้ทั้งภาพและเสียง (รองรับ SD/HD/4K HDR)
AV (Composite): รุ่นเก่า—ภาพแอนะล็อก SD (เหลือง-ขาว-แดง)
ออปติก/โคแอกเชียล: ส่งเสียงดิจิทัลไป AVR รุ่นเก่า
ARC/eARC (ผ่าน HDMI): ส่งเสียงย้อนจากทีวีกลับไป AVR/Soundbar

2.3.3 ระบบไฟล์ (File System) บน USB/SD

FAT32: ใช้ได้กว้างสุด แต่ ไฟล์เดี่ยว >4GB ไม่ได้
exFAT: รองรับไฟล์ใหญ่, อุปกรณ์ใหม่ส่วนใหญ่เล่นได้
NTFS: ดีสำหรับไฟล์ใหญ่มาก (ขึ้นกับรุ่นว่าจะอ่าน/เขียนได้ไหม)

2.3.4 เครือข่ายและโปรโตคอล

DLNA/UPnP: ค้นหาและสตรีมไฟล์ในวงแลนได้ง่าย
SMB/CIFS (Windows Share), NFS: เล่นไฟล์ตรงจาก NAS/PC ได้เสถียร (แนะนำสำหรับไฟล์บิตเรตสูง)
FTP/WebDAV: พบในบางรุ่น

2.3.5 วิดีโอ: ความละเอียด, บิตเรต, สี

ความละเอียด: SD (480/576p), HD (720/1080p), 4K (2160p)
HDR: HDR10 (พื้นฐาน), Dolby Vision/HDR10+ (ขึ้นกับเครื่อง-ทีวี-ไฟล์)
Bit depth: 8-bit/10-bit (HDR ต้องการ 10-bit เพื่อไล่เฉดดี)
Chroma: 4:4:4 / 4:2:2 / 4:2:0 (ไฟล์ภาพยนตร์ส่วนใหญ่ 4:2:0)
สี (Color Space/Gamut): BT.709 (HD), BT.2020 (4K HDR)

ถ้าเครื่อง/ทีวีไม่ตรงกัน อาจเกิดอาการ: สีซีด, โทนเทาผิด, Banding (ขั้นบันไดสี)

2.3.6 การถอดรหัส (Decode) และการแปลง (Transcode)

HW Decode (ฮาร์ดแวร์): ถอดรหัสด้วยชิป → ประหยัดพลังงาน/ลื่น
SW Decode (ซอฟต์แวร์): ใช้ CPU → ไฟล์บิตเรตสูงอาจ “กระตุก”
Transcode: บริการกลาง (เช่น เซิร์ฟเวอร์) แปลงไฟล์ “สด” ให้เครื่องปลายทางเล่นได้ → คุณภาพ/ภาระเครื่องขึ้นกับตั้งค่า

2.3.7 เสียง: ฟอร์แมตและการส่งต่อ

ฟอร์แมตที่พบบ่อย: PCM, AAC, MP3, AC-3 (Dolby Digital), E-AC-3 (DD+), DTS, TrueHD, DTS-HD MA
Passthrough/Bitstream: ส่งบิตสตรีมเสียงไป AVR/Soundbar ให้ตัวรับถอดรหัสเอง (เพื่อ Atmos/DTS:X)
ถ้าไม่มีอุปกรณ์ปลายทางที่รองรับ → ตั้งเครื่องเล่น แปลงเป็น PCM เพื่อให้ทีวี/ลำโพงดังแน่

2.3.8 ซับไตเติล (Subtitles)

ไฟล์ยอดนิยม: SRT, ASS/SSA, PGS (ซับภาพในแผ่น/ไฟล์ .m2ts/.mkv)
การเข้ารหัสอักขระ: ตั้งเป็น UTF-8 เพื่อกันภาษาไทยเพี้ยน
ฟีเจอร์ที่ควรมี: ปรับขนาด/ตำแหน่ง/สี/ขอบ, ปรับเวลา (offset)

2.3.9 การแมตช์เฟรมเรต/รีเฟรชเรต

Auto Frame Rate Matching: ให้เครื่อง/ทีวีสลับรีเฟรชเรตตรงกับวิดีโอต้นทาง (24p/25p/30p/50p/60p) → ภาพลื่น ไม่กระตุกจังหวะ
ปิดโหมด “ปรับลื่น” (Motion Smoothing) หากทำให้ภาพ ดูละคร/สบู่ เกินไป

2.3.10 การอัปสเกล/ดีอินเทอร์เลซ

Upscaling: ขยาย SD/HD → 4K (ชิปในทีวีสมัยใหม่ทำได้ดี)
Deinterlacing: แก้สัญญาณ i (interlaced) ให้เป็น p (progressive) เพื่อไม่ให้ภาพเป็นเส้นฟันเลื่อย

2.3.11 การจับคู่สัญญาณ (Handshake) และการป้องกัน (HDCP/EDID)

EDID: ทีวีบอกความสามารถให้เครื่องเล่น (รองรับความละเอียด/HDR/เสียงอะไร)
HDCP: ระบบป้องกันลิขสิทธิ์ → ถ้าสาย/สวิตช์ไม่รองรับ อาจ “ภาพดับ/เด้งจอ”
แนวทาง: ใช้ สาย HDMI คุณภาพดี (รองรับเวอร์ชันตามที่ต้องใช้ เช่น 2.0/2.1), หลีกเลี่ยงการพ่วงอุปกรณ์จำนวนมาก

2.3.12 ระบบควบคุมและความสะดวก

CEC: ควบคุมหลายอุปกรณ์ผ่านรีโมตเดียว (เปิดเครื่องเล่นแล้วทีวีสลับอินพุตอัตโนมัติ)
แอปควบคุม: มือถือ/แท็บเล็ตเป็นรีโมตได้ (บางรุ่น)
สตรีมมิงแอป: YouTube/Netflix ฯลฯ (ขึ้นกับระบบ: Android TV/Google TV/tvOS/OS ของผู้ผลิต)

2.3.13 ประเภทของ Media Player (เปรียบเทียบสั้น)

ประเภท	ตัวอย่าง	จุดเด่น	ข้อจำกัด
Standalone Box	Android TV/Google TV Box, Linux-based	เล่นไฟล์สารพัด, ต่อ NAS ง่าย, ราคาคุ้ม	คุณภาพ/เสถียรขึ้นกับชิป/เฟิร์มแวร์
Smart TV ภายใน	ระบบสมาร์ททีวีของทีวี	ใช้งานง่าย, รีโมตเดียว	รองรับไฟล์บางชนิดจำกัด, อัปเดตขึ้นกับผู้ผลิต
Apple TV/tvOS	Apple TV 4K	ลื่น, Ecosystem ดี, AirPlay	เล่นไฟล์โลคัลต้องใช้แอปเสริม/เงื่อนไข Codec
เกมคอนโซล	PS/Xbox	แอปสตรีมเยอะ, เล่นสื่อได้	รองรับไฟล์เฉพาะ, ไม่ยืดหยุ่นเท่ากล่องเฉพาะทาง
PC/mini-PC	คอมพิวเตอร์ต่อทีวี	ยืดหยุ่นสูงสุด, เล่นได้แทบทุกชนิด	ตั้งค่า/ดูแลมากกว่า, ใช้พลังงานกว่า