20105-2109-งานบริการคอมพิวเตอร์

งานบริการคอมพิวเตอร์

นที ศรีนะ

0) บทนำสั้น

  • วิชา งานบริการคอมพิวเตอร์ (20105-2109) วิชานี้จะเน้น ลงมือปฏิบัติจริง ตั้งแต่การประกอบคอมพิวเตอร์ ติดตั้งระบบ ไปจนถึง การวิเคราะห์ปัญหาและซ่อมแซม ให้ใช้งานได้จริง
  • แต่เหนือสิ่งอื่นใด สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ ความปลอดภัย ทั้งความปลอดภัยของตัวเราเอง และความปลอดภัยของ อุปกรณ์ของลูกค้า ที่เรารับผิดชอบ
  • เราจะคุยกัน 2 เรื่องหลัก: 1) ภาพรวมรายวิชา 2)  กฎความปลอดภัยและ ไฟฟ้าสถิต (ESD) ที่ต้องรู้ก่อนจับอุปกรณ์

1) ภาพรวมรายวิชา (Syllabus Overview)

เราจะเรียนอะไรบ้าง

  • ภาพรวม 18 สัปดาห์ (มุมมองจาก 0 → มืออาชีพ):
    1. รู้จักส่วนประกอบคอมพิวเตอร์, ประเภทชิ้นส่วน, การเลือกอุปกรณ์ให้เข้ากัน
    2. การถอด-ประกอบเครื่องอย่างถูกต้องและปลอดภัย
    3. การตั้งค่า BIOS/UEFI เบื้องต้น
    4. การติดตั้งระบบปฏิบัติการ Windows และไดรเวอร์สำคัญ
    5. การอัปเดตแพตช์ระบบ, โปรแกรมพื้นฐาน, และยูทิลิตีตรวจสอบสภาพเครื่อง
    6. การตั้งค่าเครือข่ายพื้นฐาน: IP, Gateway, DNS, แชร์ไฟล์ในแลน
    7. การแบ็กอัป/กู้คืนข้อมูลเบื้องต้น (Image/Clone/Restore)
    8. ความปลอดภัยและการดูแลรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance)
    9. การตรวจวิเคราะห์ปัญหา (Troubleshooting Workflow)
    10. เคสตัวอย่างปัญหาฮาร์ดแวร์: RAM/Storage/PSU/Overheat
    11. เคสตัวอย่างปัญหาซอฟต์แวร์: ไดรเวอร์/อัปเดต/มัลแวร์/บูตไม่ขึ้น
    12. การทดสอบเสถียรภาพ/สเตรสเทสต์ และการยืนยันงานซ่อม
    13. เอกสารงานบริการ: ใบรับงาน, รายงานอาการ, ค่าบริการ, การส่งมอบ
    14. มารยาทวิชาชีพ: การสื่อสารกับลูกค้า, ความรับผิดชอบ, จริยธรรมข้อมูล
    15. เวิร์กช็อปสรุปองค์ความรู้แบบสถานการณ์จริง (Simulation)
      16–18. โครงงานย่อย/ทดสอบสรุปภาพรวม

หมายเหตุ: รายละเอียดอาจปรับตามความพร้อมของห้องแลบ/เวลา แต่โครงใหญ่จะเดินจาก ประกอบ → ติดตั้ง/ตั้งค่า → เครือข่าย/ความปลอดภัย → วิเคราะห์/ซ่อม → ส่งมอบงาน

2) ความปลอดภัยและไฟฟ้าสถิต (Safety & ESD)

2.1 ความปลอดภัยของคน (สิ่งที่ต้องเน้น)

  • อันตรายจากไฟฟ้า: จุดที่อันตรายที่สุดในพีซีคือ Power Supply (PSU)
    → ห้ามแกะ แม้ถอดปลั๊กแล้ว เพราะคาปาซิเตอร์ยังเก็บประจุได้
  • การบาดเจ็บทางกาย: ขอบเคสคม, สกรู/ไขควงแหลม, ชิ้นส่วนโลหะมีคม
    → จัดท่าทางการทำงานให้มั่นคง, ใช้ถุงมือ/อุปกรณ์ป้องกันตามความเหมาะสม
  • กฎเหล็กจำง่าย:
    • ก่อนเอามือเข้าเคส ถอดปลั๊กไฟ AC ออกจาก PSU ทุกครั้ง
    • วางเครื่องมือให้เป็นระเบียบ, ไม่ทิ้งเศษสกรูในเคส
    • เคลียร์พื้นที่ทำงานให้โล่ง ป้องกันการล้ม/สะดุดสาย

2.2 ESD คืออะไร

  • ESD (Electrostatic Discharge) = ไฟฟ้าสถิตที่สะสมในร่างกาย/วัตถุ แล้วถ่ายเทอย่างรวดเร็วเมื่อสัมผัสโลหะ/วงจร
  • เปรียบเทียบ: เดินบนพรมในห้องแอร์ แล้วแตะลูกบิดประตู “แป๊ะ!” → นั่นคือ ESD
  • เกณฑ์ความรู้สึกของคนอยู่ราว ~3,000V แต่ชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์บางอย่างเสียหายได้เพียง ~10–200V
    → แปลว่าเราทำของเสียหายได้ โดยไม่รู้สึกอะไรเลย

2.3 ทำไม ESD ถึงอันตราย

  • ทำให้ RAM/CPU/ชิปบนเมนบอร์ด เกิด ความเสียหายเงียบ (Latent Damage)
    อาการเช่น: ประกอบเสร็จบูตติดบ้างไม่ติดบ้าง, จอฟ้าเป็นครั้งคราว, ทำงานช้าผิดปกติ
  • ความเสียหายอาจไม่ปรากฏทันที แต่จะกลายเป็น ปัญหาเรื้อรัง ที่ตามหาสาเหตุยาก

2.4 วิธีป้องกัน ESD (สิ่งที่ต้องทำจริง)

  • สายรัดข้อมือป้องกันไฟฟ้าสถิต (Wrist Strap)
    1. รัดให้ แผ่นโลหะสัมผัสผิวหนัง
    2. หนีบปลายสายกับ ส่วนโลหะของเคส (Chassis) ที่ไม่ทาสี
    3. ตรวจสอบสาย/ชุดกราวด์ก่อนใช้งานเสมอ

  • ถุง/ซอง Anti-Static: จัดเก็บ/ขนย้ายบอร์ด/การ์ดในซองเทา/ดำกันไฟฟ้าสถิต

  • กรณีไม่มีอุปกรณ์ (ภาคสนาม/นอกสถานที่):
    • “คายประจุ” ตัวเองก่อนจับชิ้นส่วน: แตะโลหะของเคส (ที่เสียบปลั๊กแต่ ปิดสวิตช์ PSU) ค้าง ~3–5 วินาที แล้วค่อยเริ่มจับอุปกรณ์

  • พื้นผิวทำงาน: ใช้แผ่นรองโต๊ะกันไฟฟ้าสถิต (ถ้ามี), หลีกเลี่ยงพรม/ผ้าขนสัตว์

3) ถาม-ตอบเร็ว

  • “ESD คืออะไร อธิบายด้วยคำของเราเองให้เพื่อนฟัง”
  • “ก่อนจะจับ RAM/CPU เราต้อง ทำอะไรเป็นลำดับแรก?”
    → คำย้ำ: ถอดปลั๊ก AC ออกจาก PSU, เตรียม Wrist Strap, คายประจุ
  • “คะแนนส่วนใหญ่ ของวิชานี้มาจากอะไร?”
    → คำย้ำ: ใบงานปฏิบัติ 50%
  • “คาบปฏิบัติ ถ้า ไม่ใส่ชุดช็อป/รองเท้าหุ้มส้น จะเกิดอะไรขึ้น?”
    → คำย้ำ: ผิดกฎความปลอดภัย, ส่งผลต่อคะแนนจิตพิสัย และอาจ ไม่ได้เข้าพื้นที่แลบ